Elisabeth Juliana Francisca van Hessen-Homburg

Elisabeth Juliana Francisca van Hessen-Homburg
1681–1707
Landgravin Elisabeth Juliana Francisca van Hessen-Homburg. Anoniem portret, eind 17e eeuw of begin 18e eeuw, Kasteel Middachten, De Steeg.
Geboren	6 januari 1681 Slot Homburg vor der Höhe
Overleden	12 november 1707 Nassauischer Hof, Siegen
Vader	Frederik II ‘met het Zilveren Been’ van Hessen-Homburg
Moeder	Louise Elisabeth van Koerland
Dynastie	Huis Hessen-Homburg
Broers/zussen	Charlotte Dorothea Sophia, Frederik III Jacob, Karel Christiaan, Hedwig Louise, Filips, Wilhelmina Maria, Eleonora Margaretha, Johanna Ernestine Henriëtte, Ferdinand, Karel Ferdinand, Casimir Willem
Partner	Frederik Willem Adolf van Nassau-Siegen
Kinderen	Charlotte Frederica, Sophia Maria, Sibylle Henriëtte Eleonora, Frederik Willem II, Sophia Elisabeth
Het wapen van de landgraven van Hessen-Homburg

Landgravin Elisabeth Juliana Francisca van Hessen-Homburg (Slot Homburg vor der Höhe,[1] 6 januari 1681[1][2][noot 1][4][5][6] – Nassauischer Hof, Siegen,[1] 12 november 1707[7]), Duits: Elisabeth Juliana Franziska Landgräfin von Hessen-Homburg (officiële titels: Landgräfin zu Hessen, Fürstin zu Hersfeld, Gräfin zu Katzenelnbogen, Diez, Ziegenhain, Nidda, Schaumburg, Isenburg und Büdingen), was een landgravin uit het Huis Hessen-Homburg en door huwelijk vorstin van Nassau-Siegen.

Biografie

Elisabeth Juliana Francisca werd op 6 januari 1681 op Slot Homburg vor der Höhe geboren als de vijfde dochter van landgraaf Frederik II ‘met het Zilveren Been’ van Hessen-Homburg en diens tweede echtgenote hertogin Louise Elisabeth van Koerland.[8] Elisabeth Juliana Francisca werd op 13 januari gedoopt.[3][4]

Vorst Frederik Willem Adolf van Nassau-Siegen, de echtgenoot van Elisabeth Juliana Francisca. Anoniem portret, eerste kwart 18e eeuw, Siegerlandmuseum, Siegen.

Elisabeth Juliana Francisca huwde in Slot Homburg vor der Höhe[9][10] op 7 januari 1702[2][noot 2][4][9][noot 3] met vorst Frederik Willem Adolf van Nassau-Siegen[noot 4] (Nassauischer Hof, Siegen,[13] 20 februari 1680[14] – aldaar,[13] 13 februari 1722[7]), de oudste zoon van vorst Willem Maurits van Nassau-Siegen en prinses Ernestine Charlotte van Nassau-Schaumburg.[8] Bij alle gastvrijheid van de magistraat van de stad Siegen werd altijd gelet op de grootst mogelijke zuinigheid. Toen de vader van Elisabeth Juliana Francisca (die later via Heinrich von Kleist in de literatuur bekend werd als Prinz Friedrich von Homburg) in 1702 een bezoek bracht aan het Untere Schloss, kreeg hij van de stad het verplichte geschenk wijn. Op een avondreceptie in het raadhuis moest de landgraaf het echter doen met bier, omdat – volgens de stadsrekening – ‘er seinen Wein bereits erhalten habe’. Als bijzondere eer had de magistraat echter voor de feestelijke ontvangst de Keulse stadspijpers aangetrokken, die zeker bij het diner en het bal hebben gespeeld.[15]

Bij het overlijden van zijn vader in 1691 volgde Frederik Willem Adolf zijn vader op als de regerende landsheer in het protestantse deel van het vorstendom Nassau-Siegen en medeheerser van de stad Siegen.[13] Hij bezat het ambt Siegen (met uitzondering van zeven dorpen) en de ambten Hilchenbach en Freudenberg. De stad Siegen deelde hij met zijn achterneven, Johan Frans Desideratus (tot 1699) en Willem Hyacinth (vanaf 1699), de katholieke vorsten van Nassau-Siegen.[16] Ook volgde Frederik Willem Adolf zijn vader op als graaf van Bronkhorst, heer van Wisch, Borculo, Lichtenvoorde en Wildenborch, en erfbaanderheer van het hertogdom Gelre en het graafschap Zutphen.[17] Omdat hij nog minderjarig was, stond hij tot 1701 onder onder voogdij en regentschap van zijn moeder.[10][13]

Elisabeth Juliana Francisca overleed al op 12 november 1707, 26 jaar oud, vijf dagen na de geboorte van haar dochter Sophia Elisabeth, in de Nassauischer Hof in Siegen. Ze werd op 14 november[1][4] begraven in de Fürstengruft aldaar.[1][5]

Frederik Willem Adolf hertrouwde in het Markgrafelijk Brandenburgse slot in Bayreuth[10][18] op 13 april 1708[2][noot 5][10][18] met zijn nicht hertogin Amalia Louise van Koerland (Mitau, 23 juli 1687[2][noot 6][19] – Untere Schloss, Siegen,[19] 18 januari 1750[7]), de derde dochter van hertog Frederik Casimir van Koerland en diens eerste echtgenote prinses Sophia Amalia van Nassau-Siegen.[8] Amalia Louise van niet alleen een nicht van Frederik Willem Adolf, maar ook van Elisabeth Juliana Francisca.

In oktober 1712 bereikten Frederik Willem Adolf en Willem Hyacinth een overeenkomst over hun aandeel in de stad Siegen. Willem Hyacinth stond het katholieke land aan Frederik Willem Adolf af in ruil voor een jaarlijks pensioen van 12.000 rijksdaalders. Het was zelfs de bedoeling om Maria Anna Josepha, de minderjarige dochter van Willem Hyacinth, uit te huwelijken aan de nog jongere gereformeerde erfprins Frederik Willem, de enige zoon van Elisabeth Juliana Francisca. Dit alles werd niet in de laatste plaats gedaan om van de lastige buitenlandse regering af te komen.[20]

Frederik Willem Adolf overleed op 13 februari 1722 in de Nassauischer Hof in Siegen. De doodsoorzaak was waterzucht.[17] Hij werd op 10 april[4][13] begraven in de Fürstengruft aldaar.[5][13] Hij werd opgevolgd door Frederik Willem II,[19][21][22] de enige zoon van Elisabeth Juliana Francisca. Frederik Willem II stond tot 1727 onder voogdij en regentschap van zijn stiefmoeder Amalia Louise.[19]

Kinderen

Prinses Charlotte Frederica van Nassau-Siegen. Portret door Christoph Gottfried Ringe, 1751, Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje-Nassau, Den Haag.

Uit het huwelijk van Elisabeth Juliana Francisca en Frederik Willem Adolf werden de volgende kinderen geboren:[4][6][23]

1. Charlotte Frederica (Siegen, 30 november 1702[noot 7] – Stadthagen, 22 juli 1785[noot 8]), huwde in Weimar op 27 juni 1725 met vorst Leopold van Anhalt-Köthen (Köthen, 29 november 1694^Jul. – aldaar, 19 november 1728), en hertrouwde in Varel op 26 april 1730[noot 9] met graaf Albrecht Wolfgang van Schaumburg-Lippe-Bückeburg (Bückeburg, 27 april 1699 – aldaar, 24 september 1748).
2. Sophia Maria (Nassauischer Hof, Siegen, 28 januari 1704[noot 10] – aldaar, 28 augustus 1704[noot 11]).
3. Sibylle Henriëtte Eleonora[noot 12] (Nassauischer Hof, Siegen, 21 september 1705[noot 13] – aldaar, 5 september 1712[noot 14]).
4. Frederik Willem II (Nassauischer Hof, Siegen, 11 november 1706[noot 15] – aldaar, 2 maart 1734[noot 16]), volgde in 1722 zijn vader op. Huwde op Jachtslot Ludwigseck bij Feudingen op 23 september 1728[noot 17] met gravin Sophia Polyxena Concordia van Sayn-Wittgenstein-Hohenstein (Berlijn, 28 mei 1709[noot 18] – Untere Schloss, Siegen, 15 december 1781[noot 19]).
5. Sophia Elisabeth (Nassauischer Hof, Siegen, 7 november 1707[noot 20] – aldaar, 5 oktober 1708).

Voorouders

Voorouders van Elisabeth Juliana Francisca van Hessen-Homburg
Betovergrootouders	Filips I ‘de Grootmoedige’ van Hessen (1504–1567) ⚭ 1523 Christina van Saksen (1505–1549)	Bernhard VIII van Lippe (1527–1563) ⚭ 1550 Catharina van Waldeck-Eisenberg (1524–1583)	George I van Leiningen-Westerburg (1533–1586) ⚭ 1570 Margaretha van Isenburg-Birstein (1542–1612)	Simon Ungnad von Weißenwolff (?–?) ⚭ ? Katharina von Plesse (?–?)	Godhard van Koerland (ca. 1517–1587) ⚭ 1566 Anna van Mecklenburg-Güstrow (1533–1602)	Albrecht Frederik van Pruisen (1553–1618) ⚭ 1573 Maria Eleonora van Gulik (1550–1608)	Johan Sigismund van Brandenburg (1572–1620) ⚭ 1594 Anna van Pruisen (1576–1625)	Frederik IV van de Palts (1574–1610) ⚭ 1593 Louise Juliana van Nassau (1576–1644)
Overgrootouders	George I ‘de Vrome’ van Hessen-Darmstadt (1547–1596) ⚭ 1572 Magdalena van Lippe (1552–1587)		Christoffel van Leiningen-Westerburg (1575–1635) ⚭ 1601 Anna Maria Ungnad von Weißenwolff (1573–1606)		Willem van Koerland (1574–1640) ⚭ 1609 Sophia van Pruisen (1582–1610)		George Willem van Brandenburg (1595–1640) ⚭ 1616 Elisabeth Charlotte van de Palts (1597–1660)
Grootouders	Frederik I ‘de Oudere’ van Hessen-Homburg (1585–1638) ⚭ 1622 Margaretha Elisabeth van Leiningen-Westerburg (1604–1667)				Jacob van Koerland (1610–1682) ⚭ 1645 Louise Charlotte van Brandenburg (1617–1676)
Ouders	Frederik II ‘met het Zilveren Been’ van Hessen-Homburg (1633–1708) ⚭ 1670 Louise Elisabeth van Koerland (1646–1690)

Externe links

• (en) Brabant & Hesse Part 3 op: An Online Gotha, by Paul Theroff.
• (en) Hessen op: Medieval Lands. A prosopography of medieval European noble and royal families, compiled by Charles Cawley.
• (en) Nassau op: Medieval Lands. A prosopography of medieval European noble and royal families, compiled by Charles Cawley.
• (en) Nassau Part 5 op: An Online Gotha, by Paul Theroff.

Mediabestanden

Zie de categorie Elisabeth Juliane Franziska of Hesse-Homburg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

• (de) Aßmann, Helmut, Menk, Friedhelm (1996). Auf den Spuren von Nassau und Oranien in Siegen. Gesellschaft für Stadtmarketing Siegen e.V., Siegen.
• (de) Dek, A.W.E. (1962). Graf Johann der Mittlere von Nassau-Siegen und seine 25 Kinder. Krips Repro, Rijswijk.
• Dek, A.W.E. (1970). Genealogie van het Vorstenhuis Nassau. Europese Bibliotheek, Zaltbommel.
• (fr) Huberty, Michel, Giraud, Alain; Magdelaine, F. & B. (1976). l’Allemagne Dynastique. Tome I: Hesse-Reuss-Saxe. Alain Giraud, Le Perreux.
• (fr) Huberty, Michel, Giraud, Alain; Magdelaine, F. & B. (1979). l’Allemagne Dynastique. Tome II: Anhalt-Lippe-Wurtemberg. Alain Giraud, Le Perreux.
• (fr) Huberty, Michel, Giraud, Alain; Magdelaine, F. & B. (1981). l’Allemagne Dynastique. Tome III: Brunswick-Nassau-Schwarzbourg. Alain Giraud, Le Perreux.
• (de) Knetsch, Carl (1931). Das Haus Brabant. Genealogie der Herzoge von Brabant und der Landgrafen von Hessen. II. Teil: Die Nachkommen Philipps des Grossmütigen. Historischer Verein für das Großherzogtum Hessen, Darmstadt.
• (de) Lück, Alfred (1981). Siegerland und Nederland, 2. Auflage. Siegerländer Heimatverein e.V., Siegen [1967].
• (de) Lück, Alfred, Wunderlich, Hermann (1956). Die Fürstengruft zu Siegen. Verkehrsverein Siegen e.V., Siegen [1952].
• (de) Menk, Friedhelm, ʻDie erste Gemahlin von Friedrich Wilhelm Adolf Fürst zu Nassau-Siegen, eine geborene Landgräfin zu Hessen-Homburgʼ in: Siegerland, Band XLIII, Heft 3, Siegen (1967), p. 94.
• (de) Menk, Friedhelm (1971). Quellen zur Geschichte des Siegerlandes im niederländischen königlichen Hausarchiv. Stadt Siegen/Forschungsstelle Siegerland, Siegen.
• (de) Menk, Friedhelm, ʻDie Fürstengruft zu Siegen und die darin von 1669 bis 1781 erfolgten Beisetzungenʼ in: Burwitz, Ludwig u.a. (Redaktion), Siegener Beiträge. Jahrbuch für regionale Geschichte 9, Geschichtswerkstatt Siegen – Arbeitskreis für Regionalgeschichte e.V., Siegen (2004), p. 183-202.
• (de) Spielmann, Christian (1909). Geschichte von Nassau (Land und Haus) von den ältesten Zeiten bis zur Gegenwart. Teil 1. Politische Geschichten. P. Plauen, Wiesbaden.
• (de) Stolberg-Stolberg, Sophie Eleonore Gräfin zu, Arnswaldt, Werner Konstantin von (1927-1935). Katalog der fürstlich Stolberg-Stolberg'schen Leichenpredigten-Sammlung. Verlag Degener & Co, Leipzig.
• Vorsterman van Oyen, A.A. (1882). Het vorstenhuis Oranje-Nassau. Van de vroegste tijden tot heden. A.W. Sijthoff en J.L. Beijers, Leiden en Utrecht.

---

Voetnoten

1. “Europäische Stammtafeln I, 117 geeft, ten onrechte, 6‑2‑1681. De werkelijke datum is 6‑1‑1681 (zie Europäische Stammtafeln I, 106, Knetsch (1931), Dek (1962), Dek (1970) en Stolberg-Stolberg), bevestigd door de parochieregisters van Homburg, waarin staat dat zij op 6‑1, tussen acht en negen uur ’s avonds is geboren en op 13‑1 werd gedoopt.”[3]
2. “Hoewel de huwelijksaankondiging (Staatsarchief Marburg 4f, Nassau-Siegen, Nr. 241), d.d. Siegen 12‑1‑1702 zegt dat het «den 6 hujus mittelst christgewöhnlicher Einsegnung und Beilager vollzogen» werd (zonder aanduiding van de plaats), hebben we net als Knetsch (1931) de 7e aangehouden, volgens het register van de gereformeerde parochie van Homburg: «Ao 1702 den 7 Januarii ist der Durchlachtigste Fürst Friedrich Wilhelm Adolph zu Nassau-Siegen mit der Durchl. Princesse Elisabetha Juliana Francisca Landgräfin zu Hessen Homburg alhier zu Homburg auf dem festen Schloss ehelich vermählet worden». Evenzo, de personalia in de gedrukte begrafenisrede: «und darauff noch den 7 Januarii zu Homburg in der Hochfürstl. Schloss Kirche nach erfolgter Priestlichen Copulation Dero Hochfürstl. … Beylager gehalten» en de personalia bewaard in het Koninklijk Huisarchief (IV/1561): «den 7 Januar 1702 zu Homburg a.d.H. vermittelst Priestlicher Copulation». Wij vonden 6‑1 bij Dek (1962), Europäische Stammtafeln I, 117, Vorsterman van Oyen (1882), en 7‑1 bij Europäische Stammtafeln I, 106 en Knetsch (1931).”[11]
3. Menk (2004), p. 199 vermeldt echter de datum 6 januari 1702.
4. “Hij wordt in bijna alle officiële documenten met deze drie voornamen genoemd, maar soms alleen Frederik Willem (zie bijvoorbeeld Menk (1971), p. 89). Dek (1970) noemt hem Frederik Willem I Adolf; Europäische Stammtafeln daarentegen vermeldt hem als Adolf in zijn tabel Nassau-Siegen (band I, 117), terwijl hij hem op andere plaatsen onder de dubbele voornaam Frederik Willem vermeldt, hetgeen bij de lezers voor enige verwarring zorgt.”[12]
5. “Hoewel Dek (1962) en Dek (1970) het huwelijk in Bayreuth op 20-4-1708 plaatsen (datum bevestigd door Europäische Stammtafeln I, 117, Europäische Stammtafeln II, 88 en Knetsch (1931)), vinden we in het huwelijkscontract dat op 6‑8‑1708 in Siegen werd ondertekend: «solches durch das Fürstliche Beylager mit öffentlichen und gewöhnlichen Christfürstlichen Ceremonien den 13. April des noch laufenden 1708 Jahres in der Fürstlichen Residenz zu Bayreuth vollzogen». De datum 13 april wordt bevestigd door de kennisgeving van het huwelijk (zie Staatsarchief Marburg 4f, Nassau-Siegen N. 241), d.d. Bayreuth 18‑4‑1708: «den 13. Aprilis allhier zu Bayreuth … durch würklich gehaltenes Beylager». Zie ook in het Koninklijk Huisarchief (IV/1561), personalia: «den 13. April 1708 dero christfürstl. Beylager in Bayreuth». De registers van de Hofkirche in Bayreuth zijn verdwenen.”[3]
6. “Hoewel Dek (1970) en Europäische Stammtafeln I, 117 en II, 88 zeggen dat zij op 27‑7‑1687 is geboren, konden wij vaststellen dat de geboorte plaatsvond in Mitau op de 23e. Inderdaad, de kennisgeving die de hertog van Koerland op 24‑7‑1687 vanuit Mitau verstuurde, kondigt de geboorte van een dochter aan «gestern morgens» (zie Staatsarchief Wiesbaden 170^III).”[3]
7. “In de registers van de protestantse parochie van Siegen staat dat zij op donderdagmiddag 30 november om één uur is geboren en de daaropvolgende zondag aan het hof is gedoopt. Ze is dus in Siegen geboren. Zie ook Staatsarchief Darmstadt (Hausarchiv 5/74/4), kennisgeving van geboorte d.d. Siegen 1‑12‑1702: «gestrigen Nachmittags zw. 1 u. 2 Uhren».”[24]
8. “Zie Staatsarchief Bückeburg, Des. L. 176, Stadthagen (ref.) N. 1, S. 92. Echter, de akte vermeldt de plaats van overlijden niet uitdrukkelijk. Het wordt ook niet genoemd in de akten van de Lutherse Sint-Maartenskerk in Stadthagen.”[24]
9. “Zie Huisarchief Bückeburg, A XIV 7b. Het huwelijkscontract vermeldt de datum van de ceremonie. Zie Staatsarchief Wiesbaden (170^III), kennisgeving d.d. Varel 27‑4‑1730: «den 26 diesses Monaths durch würkliches Beylaager in der Gräflich Altenburgischen Residentz zu Varel bereits glücklichst vollzogen». Zie de registers van de Schlossgemeinde (ref.) in Varel: «den 26 April … copuliert». Wij zullen dus noch de door Europäische Stammtafeln opgegeven datum van 16‑4, noch die van 3‑5 (zonder plaats) van Dek (1970) aanhouden.”[24]
10. “Zie Dek (1970), bevestigd door Staatsarchief Wiesbaden (170^III), ontwerp-kennisgeving d.d. Siegen 31‑1‑1704: «vergangenen 28. dieses abends zwischen 7 und 8 Uhren».”[24]
11. “Zie a) Stadsarchief Siegen, Fürstl. Kanzlei, d.d. Siegen, 1704 August 28: «Nachdem der Leichnam der heutigen Mittag um 11 Uhr … abgelebten … Prinzessin morgen abend in die Fürstliche Gruft beigesetzt werden soll». b) Staatsarchief Wiesbaden (130^II 2380^III e), kennisgeving d.d. Siegen 29‑8‑1704: «gestrigen Vormittag umb 11 Uhr». Het overlijden in Siegen is dus zonder twijfel.”[24]
12. Huberty, et al. (1981), p. 354 noemt haar Sibylle Henriëtte. De voornaam Sibylla Henrietta Eleonora bij Menk (2004), p. 198; Sibylle Henriëtte Eleonora bij Dek (1970), p. 97; Sibylle Henriette Eleonore bij Lück & Wunderlich (1956), p. 35 en Sibilla Henrietta Eleonora bij Vorsterman van Oyen (1882), p. 128.
13. “Zie Dek (1970), bevestigd door Staatsarchief Wiesbaden (170^III), ontwerp-kennisgeving d.d. Siegen 21‑9‑1705: «heute nachts zwischen 1 u. 2 Uhr». Het document bevat een notitie van de kanselarij: «Die Hochfürstl. Prinzessin Sibylla Henrietta Eleonora seindt zur Weldt gebohren Montags den 21 7bris 1705 morgens zwischen 1 u. 2 Uhren und darauf dienstags den 29 dito allhier in der Hochfürstl. Residentz vermittelst der Heyl. Taufe».”[24]
14. “Zie Staatsarchief Wiesbaden (170^III), kennisgeving d.d. Siegen 5‑9‑1712: «heute nachtmittags gegen 4 Uhr». Het overlijden vond dus plaats in Siegen.”[24]
15. “Zie Dek (1970), bevestigd door Staatsarchief Marburg (4f, Nassau-Siegen, Nr. 241 (2)), kennisgeving d.d. Siegen 11‑11‑1706: «heute früh gleich nach 9 Uhr».”[24]
16. “Europäische Stammtafeln zegt, ten onrechte, dat hij stierf op 3‑3‑1734. Dek (1970) geeft dezelfde datum en geeft Siegen als plaats van overlijden. In feite stierf de vorst op 2‑3. Zie a) parochieregisters Siegen, b) Staatsarchief Wiesbaden (130^II 2209), kennisgeving d.d. Siegen 3‑3‑1734: «gestern nachtmittags zwischen 1 u. 2 Uhr».”[24]
17. “Zie de registers van de protestantse hofparochie in Siegen: «1728 den 23 Sept. Nachts zwischen 11 und 12 Uhr sind auf dem Hochgräfl. Wittgensteinischen Jagdhauses Ludwigs-Eck … ehelich zusammen geworden der Durchl. Fürst und Herr Friedrich Wilhelm …». Zie Staatsarchief Wiesbaden (170^III), kennisgeving d.d. 24‑9‑1728, Wittgenstein: «gestern auf meinem Jagdhaus Ludwigseck durch priesterliche Copulation vollzogen worden».”[25]
18. “Zie Archief van de vorsten van Sayn-Wittgenstein-Hohenstein, Slot Wittgenstein, Laasphe, kennisgeving d.d. Berlijn 8‑6‑1709: «am 28ten Maii abends um 9 Uhr». De moeder overleed op 4 juni en het kind werd gedoopt op 11 juni «à la maison» (doopregister van de Dom van Berlijn), hetgeen bewijst dat de geboorte plaatsvond in Berlijn.”[26]
19. “Zie Dek (1970), bevestigd door de parochieregisters, kennisgevingen en een artikel in de Dillenburgische Intelligenz Nachrichten, LI. Stück, Sonnabends, den 22 Decembris 1781: «Den 15ten dieses des Abends». Vorsterman van Oyen (1882) zegt overleden in 1783.”[26]
20. “Het was in Siegen dat haar moeder een paar dagen na haar geboorte overleed. Zie Menk (1966). Volgens de parochieregisters van Siegen (zowel voor haar geboorte als in de overlijdensakte van haar moeder) is de geboorte gesitueerd op zondag 6 november om middernacht. Maar wij hebben deze datum niet gekozen vanwege de volgende twee documenten: a) Personalia van de moeder (gedrukte begrafenisrede): «den kurzverwichenen 7 Novemb. eingetretten / Morgends zwischen 1 und 2 Uhr». b) Kennisgeving d.d. Siegen 12‑11‑1707: «am 7. dieses jetzlaufenden Monats morgens zwischen 1 und 2 Uhr».”[26]

---

Referenties

1. Menk (2004), p. 196.
2. Huberty, et al. (1981), p. 311.
3. Huberty, et al. (1981), p. 341.
4. Dek (1970), p. 97.
5. Lück & Wunderlich (1956), p. 35.
6. Vorsterman van Oyen (1882), p. 128.
7. Alle bronnen die de volledige overlijdensdatum vermelden, noemen deze overlijdensdatum.
8. Alle bronnen die beide ouders vermelden, noemen deze ouders.
9. Menk (2004), p. 197.
10. Menk (2004), p. 199.
11. Huberty, et al. (1981), p. 340-341.
12. Huberty, et al. (1981), p. 340.
13. Menk (2004), p. 198.
14. Alle bronnen die de volledige geboortedatum vermelden, noemen deze geboortedatum.
15. Aβmann & Menk (1996).
16. Huberty, et al. (1981), p. 273.
17. Lück (1981), p. 116.
18. Menk (2004), p. 201.
19. Menk (2004), p. 200.
20. Lück (1981), p. 144.
21. Huberty, et al. (1981), p. 354.
22. Lück (1981), p. 118.
23. Huberty, et al. (1981), p. 354-355.
24. Huberty, et al. (1981), p. 373.
25. Huberty, et al. (1981), p. 373-374.
26. Huberty, et al. (1981), p. 374.