|
Dagbouw    Dagbouw is een vorm van mijnbouw, waarbij de delfstoffen in een groeve worden afgegraven aan de oppervlakte. Daarom is de aantasting van het landschap bij deze wijze van ontginning erg groot, veel meer dan bij gesloten mijnen. AlgemeenDagbouw wordt toegepast op plaatsen waar de delfstof relatief dicht aan de oppervlakte ligt en waar het niet-weggegraven materiaal het gewicht van de toplaag niet kan dragen. Op deze manier worden onder andere mergel, grind, klei, zand, ijzererts, zilverzand, bruinkool en ondiep liggende steenkoollagen gewonnen. In het verleden werd op deze manier ook vuursteen ontgonnen. De schaal waarop dagbouw uitgevoerd wordt kan enorm verschillen. Die schaal varieert van kleine groeves vlak bij een dorp of stad tot werkelijk enorme groeves, die vele vierkante kilometers open terrein beslaan. De grootste dagbouwgroeves vindt men in de Verenigde Staten (koper, molybdeen), Chili (koper) en Duitsland (bruinkool). Bij de meeste dagbouwmijnen wordt de delfstof afgegraven met een shovel of dragline en wordt rots met dynamiet opgeblazen. Vervolgens wordt het ruwe materiaal met kiepwagens naar de verwerkingsfabrieken gebracht. Bij grote mijnen worden graafwielbaggers ingezet, en verloopt het transport met lopende banden. NederlandVuursteenDe oudste tekenen van dagbouw in Nederland zijn prehistorische dag- en schachtbouwmijnen in Rijckholt en Valkenburg, waar vuursteen werd gewonnen om gereedschappen van te maken.  Zie vuursteenmijnen van Rijckholt voor het hoofdartikel over dit onderwerp. Zie vuursteenmijnen van Valkenburg voor het hoofdartikel over dit onderwerp.KalksteenIn Zuid-Limburg (Formatie van Maastricht) en in Winterswijk (Rötformatie) werd kalksteen gewonnen in dagbouw alsook in ondergrondse winning. De ENCI-groeve in Maastricht was de grootste dagbouwgroeve van Nederland, hier werd tot in 2018 geproduceerd. Anno 2021 wordt er in dagbouw kalksteen gewonnen in de Kunradersteengroeve. Lijst van voormalige groeven waarbij dagbouw is toegepast:
BruinkoolIn Zuidoost-Limburg werd in de 20e eeuw aan dagbouw gedaan voor de winning van bruinkool. Er lagen meerdere concessiezones in de plaatsen Urmond, Brunssum, Eygelshoven, Haanrade. De eerste grootschalige bruinkoolmijn ging van start in 1915 (Carisborg I), de laatste werd gesloten in 1968. Zie Bruinkoolmijn#Bruinkoolwinning in Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.GrindIn het Maasland werd vanaf ±1870 grind uit de Maas gebaggerd. Na de Tweede Wereldoorlog verplaatste de ontginning zich naar de uiterwaarden, waar zo de "Maasplassen" ontstonden. Na 2000 werd de grindwinning geleidelijk aan afgebouwd, met uitzondering van de ontginning langs de Grensmaas. Die mag nog doorgaan, ten bate en ter financiering van een uitbreiding van de waterberging (de zgn. "Maaswerken"). Löss
Zand / Leem
ZandsteenBelgiëSteenkoolWaarschijnlijk werd in de Romeinse tijd ook al dagzomende steenkool gewonnen in de Borinage. VuursteenOp het Plateau van Eben-Emael zijn er meerdere vuursteenmijntjes te vinden, in Wonk, Bitsingen en Eben-Emael. Deze winningen vonden plaats tot begin jaren '60, waarbij men o.a. silex-klinkers produceerde. Een van de bekendste steenhouwers was Robert Garcet, die de Toren van Eben-Ezer bouwde met materiaal uit de groeves in de directe omgeving. KalksteenActieve winning van kalksteen vindt momenteel nog plaats in:
Voormalige ontginningen:
Porfier
KleiVan oudsher wordt er klei gewonnen in de valleien van de Middenmaas, de Rupel en de Aa. Daarom liggen er veel baksteen- en dakpanbakkerijen in het Maasland, Boom en de omgeving van Turnhout. Zand & GrindIn de 19e eeuw komt de winning van zilverzand (voor glas) en grind (voor de "kiezelwegen" en voor beton) op gang. Zilverzand wordt ontgonnen op het Kempens Plateau, in het bijzonder in As en Lommel; grind in de riviervlakte van de Maas, d.i. in en rond de Grensmaas. Beide sectoren worden sinds 1990 geleidelijk aan afgebouwd wegens hun impact op landschap en milieu. DuitslandIn westelijk Duitsland zijn, tussen Keulen en Aken (Rijnlands bruinkoolgebied) drie grote bruinkoolmijnen actief:
Reeds gesloten mijnen zijn de bruinkoolgroeve Fortuna-Garsdorf, de bruinkoolgroeve Frechen, de bruinkoolgroeve Bergheim en de bruinkoolgroeve Zukunft. Voor deze mijnen zijn diverse dorpen verplaatst (zogenaamde transmigratiedorpen), oudere delen van deze mijnen (vooral Garzweiler) zijn alweer opgevuld met restmateriaal uit nieuwere mijnen en ingericht als natuur- en recreatiegebied. In oostelijk Duitsland ligt de Lausitz bruinkoolmijnstreek en Midden-Duitse bruinkoolmijnstreek met diverse groeves. Veel mijnen daar zijn gesloten om er vervolgens een recreatiemeer van te maken. De Lausitzer und Mitteldeutsche Bergbau-Verwaltungsgesellschaft (LMBV) houdt zich actief met de sanering bezig.  . Verenigde Staten
Australië
Externe link Zie de categorie Surface mining van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
|