Commonwealth realm

 Huidige Commonwealth realms.
 Voormalige Commonwealth realms.
Koning Charles III in 2021

Een Commonwealth realm is een Engelse term voor een onafhankelijk land binnen het Gemenebest van Naties (Engels: Commonwealth of Nations) waarvan de Britse monarch het staatshoofd is. Er zijn sinds 30 november 2021, inclusief het Verenigd Koninkrijk zelf, nog vijftien landen die dit zijn. Het huidige staatshoofd is koning Charles III. Merk op dat alle Commonwealth realms lid zijn van het Gemenebest van Naties, maar dat niet alle leden van het Gemenebest ook Commonwealth realms zijn. Diverse landen van het Gemenebest zijn republieken (bijvoorbeeld Nigeria, Zuid-Afrika en India) of hebben een eigen monarch als staatshoofd (bijvoorbeeld Brunei).

Geschiedenis

De Commonwealth realms zijn ontstaan uit het Britse Rijk. In 1931 kregen, via het Statuut van Westminster, de toenmalige Britse dominions (Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, de Unie van Zuid-Afrika, Newfoundland en de Ierse Vrijstaat) een onafhankelijke status. Het werden gelijkwaardige leden van het Britse Gemenebest die hun monarch deelden met die van het Verenigd Koninkrijk. Newfoundland gaf in 1934 de onafhankelijke status vrijwillig op en sloot zich in 1949 aan bij Canada. De Ierse Vrijstaat en de Unie van Zuid-Afrika werden als Ierland (in 1949) en Zuid-Afrika (in 1961) republieken. Na de deling van Brits-Indië werden de onafhankelijke staten Pakistan en India ook Commonwealth realms, zij het voor slechts een korte periode. In de daaropvolgende jaren werden veel voormalige kolonies van het Britse Rijk onafhankelijk. De meeste hiervan werden aanvankelijk Commonwealth realms, al riepen veel landen, met name in Afrika, na enkele jaren de republiek uit. Sedert 2021 zijn er nog veertien soevereine staten die hun monarch delen met die van het Verenigd Koninkrijk.

Huidige Commonwealth realms

De onderstaande landen zijn nog Commonwealth realms en hebben dus allemaal Charles III als staatshoofd.

Naam van het land Een Commonwealth realm sinds Status voordat het een Commonwealth realm werd
Vlag van Antigua en Barbuda Antigua en Barbuda 1981 Kolonie
Vlag van Australië Australië 1931 Dominion
Vlag van Bahama's Bahama's 1973 Kolonie
Vlag van Belize Belize 1981 Kolonie Brits-Honduras
Vlag van Canada Canada 1931 Dominion
Vlag van Grenada Grenada 1962 Kolonie
Vlag van Jamaica Jamaica 1962 Kolonie Jamaica
Vlag van Nieuw-Zeeland Nieuw-Zeeland 1931 Dominion
Vlag van Papoea-Nieuw-Guinea Papoea-Nieuw-Guinea 1975 Territorium Papoea en Nieuw-Guinea
Vlag van Saint Kitts en Nevis Saint Kitts en Nevis 1983 Afhankelijk gebied, daarvoor kolonie
Vlag van Saint Lucia Saint Lucia 1979 Kolonie
Vlag van Saint Vincent en de Grenadines Saint Vincent en de Grenadines 1979 Kolonie
Vlag van Salomonseilanden Salomonseilanden 1978 Protectoraat Britse Salomonseilanden
Vlag van Tuvalu Tuvalu 1978 Kolonie
Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk 1931 Onafhankelijk land

Voormalige Commonwealth realms

De onderstaande landen zijn Commonwealth realms geweest, maar zijn dat niet meer. Rhodesië is niet in onderstaande lijst opgenomen. De Britse kolonie Zuid-Rhodesië verklaarde zich in 1965 onafhankelijk onder de naam Rhodesië als een Commonwealth realm met de Britse koningin als staatshoofd, maar dit werd internationaal niet erkend, ook niet door het Verenigd Koninkrijk. In 1970 riep Rhodesië de republiek uit. Het land is sinds 1980 onafhankelijk met internationale erkenning als de Republiek Zimbabwe.

Naam van het land Periode met een Commonwealth realm status Status voordat het een Commonwealth realm werd Huidige status
Vlag van Barbados Barbados 1966-2021 Kolonie Barbados Republiek Barbados
Ceylon 1948-1972 Kolonie Brits-Ceylon Republiek Sri Lanka
Fiji 1970-1987 Kolonie Fiji Republiek Fiji
Gambia 1965-1970 Kolonie en Protectoraat Gambia Republiek Gambia
Ghana 1957-1960 Kolonie Britse Goudkust Republiek Ghana
Guyana 1966-1970 Kolonie Brits-Guiana Republiek Guyana
India 1947-1950 Onderdeel van de kolonie Brits-Indië Republiek India
Ierse Vrijstaat sinds 1937 Ierland 1931-1949 Dominion, daarvoor tot 1922 onderdeel van het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland Republiek Ierland
Kenia 1963-1964 Kolonie en Protectoraat Kenia Republiek Kenia
Malawi 1964-1966 Protectoraat Nyasaland Republiek Malawi
Malta 1964-1974 Kolonie Malta Republiek Malta
Mauritius 1968-1992 Kolonie Mauritius Republiek Mauritius
Newfoundland 1931-1949 Kolonie Newfoundland Provincie van Canada
Nigeria 1960-1963 Kolonie en Protectoraat Nigeria Republiek Nigeria
Oeganda 1962-1963 Protectoraat Oeganda Republiek Oeganda
Pakistan 1947-1956 Onderdeel van de kolonie Brits-Indië In 1971 opgesplitst in de Islamitische Republiek Pakistan en de Volksrepubliek Bangladesh
Sierra Leone 1961-1971 Kolonie en Protectoraat Sierra Leone Republiek Sierra Leone
Tanganyika 1961-1962 Trustschap en daarvoor mandaatgebied Tanganyika Tot 1964 de Republiek Tanganyika daarna verenigd met de Volksrepubliek Zanzibar en Pemba tot de Verenigde Republiek Tanzania
Trinidad en Tobago 1962-1976 Kolonie Trinidad en Tobago Republiek Trinidad en Tobago
Zuid-Afrika 1931-1961 Dominion, daarvoor tot 1910 de Britse Kaapkolonie, de kolonie Natal, de Oranjerivierkolonie en de Transvaalkolonie Republiek Zuid-Afrika