Cold case (onderzoek)

Een cold case (letterlijk: "koude zaak") betreft een misdrijf of ongeluk dat door politie en justitie grondig is onderzocht, maar waarbij het niet is gelukt om het delict op te lossen. Dit gebeurt vaak wanneer er geen verdachten (meer) in beeld zijn of wanneer verdachten door gebrek aan bewijs niet vervolgd kunnen worden.

Soms kan zo’n onopgeloste zaak jaren later heropend worden dankzij nieuw bewijsmateriaal, de inzet van geavanceerde opsporingstechnieken of DNA-onderzoek.

Wetgeving

België

Eind 2022 werd in België een wetsontwerp goedgekeurd waardoor ernstige moord- en roofmoordzaken niet meer kunnen verjaren. Eerder bestond deze wet al voor zaken als genocide, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en seksuele misdrijven ten aanzien van minderjarigen. In maart 2024 werd de wet goedgekeurd. De nieuwe wet kan tevens toegepast worden op oude zaken, zoals die rond de Bende van Nijvel.[1] Het wetsvoorstel schaft daarbij de mogelijkheid tot onderbreking van de verjaringstermijn af en voorkomt dat dossiers kunnen verjaren zodra ze zijn doorverwezen naar de correctionele rechtbank. De huidige verjaringstermijnen, die variëren van minimaal 6 maanden tot maximaal 20 jaar, worden aangepast naar een periode van minimaal 1 jaar tot maximaal 30 jaar, afhankelijk van de minimum- en maximumstraf die op het misdrijf staat.[1]

Datzelfde jaar werd in België tevens een wet goedgekeurd die verwantschapsonderzoek toestaat in het kader van misdaadsonderzoek, wat mogelijk kan zorgen voor nieuwe informatie over daders. Door de nieuwe wet mag DNA dat gevonden is op een plaats delict vergeleken worden met DNA van naasten van de dader als dit DNA zich in de databank bevindt. Aan de hand van fenotypering kan vervolgens achterhaald worden hoe de dader er ongeveer uitzag, hoe oud deze ongeveer was en uit welke regio die afkomstig is.[2]

Nederland

Tot 2006 konden moordzaken in Nederland verjaren, met een verjaringstermijn van 18 jaar voor onopgeloste moorden. Wanneer een dader na die periode alsnog werd opgepakt, kon deze niet meer strafrechtelijk worden vervolgd. Deze regel stamde nog uit de 19e eeuw, een tijd waarin men het onmogelijk achtte om na zo’n lange periode nog betrouwbaar bewijs te verzamelen. Door de komst van geavanceerde opsporingstechnieken, zoals DNA-onderzoek en database-matching, is die gedachte echter achterhaald. Ook speelt het rechtsgevoel van veel mensen hierbij een rol: velen vinden dat een onopgeloste moord altijd tot vervolging en veroordeling moet kunnen leiden. Sinds 2006 is de verjaringstermijn voor moord en enkele andere ernstige misdrijven daarom geheel afgeschaft of aanzienlijk verlengd.[3] Als gevolg hiervan beschikken veel politiekorpsen tegenwoordig over zogenaamde Cold Case Teams, die oude onopgeloste zaken opnieuw onderzoeken.

Opgeloste cold cases

België
Nederland
Verenigde Staten

Openstaande cold cases

België

Nederland


Canada

Portugal

Rwanda

Verenigd Koninkrijk

Verenigde Staten

Zie ook