Centraal dogma van de moleculaire biologie

Schematische weergave van informatiestromen in biologische systemen

Het centrale dogma van de moleculaire biologie stelt dat informatie overgedragen kan worden van nucleïnezuren (DNA en RNA) naar eiwitten, maar niet andersom. Het werd opgesteld door Francis Crick in 1958[1] en geherformuleerd in een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Nature in 1970.[2]

Francis Crick heeft met de term dogma niet aan willen geven dat het gaat om een geloofsuitspraak waaraan niet getwijfeld kan worden, maar dat het een centraal en krachtig idee was waarvoor nog geen redelijk bewijs bestond. Later heeft hij toegegeven dat hij het misschien beter had kunnen benoemen als de Centrale Hypothese.[3]

Klassen van informatieoverdracht

In de moleculaire biologie zijn DNA, RNA en eiwitten de drie soorten macromoleculen die de belangrijkste informatiedragers vormen. Er zijn 3×3 = 9 mogelijkheden van informatieoverdracht tussen deze macromoleculen. Deze negen mogelijkheden zijn in het centrale dogma onderverdeeld in drie klassen:

1. algemene informatiestromen (komen normaal voor in de meeste cellen):
   • van DNA naar DNA: de replicatie
   • van DNA naar RNA: de transcriptie
   • van RNA naar eiwit: de translatie
2. bijzondere informatiestromen (alleen bij virussen of onder experimentele omstandigheden)
   • van RNA naar DNA: reverse transcriptie door virussen
   • van RNA naar RNA: mogelijk replicatiemechanisme bij virussen
   • van DNA naar eiwit: in vitro aangetoond in een celvrij systeem[4][5]
3. onbekende informatiestromen (komen voor zover bekend niet voor)
   • van eiwit naar DNA
   • van eiwit naar RNA
   • van eiwit naar eiwit (prionen vormen een uitzondering)

Bronnen, noten en/of referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Central dogma of molecular biology op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

1. Crick, F.H.C. (1958): On Protein Synthesis. Symp. Soc. Exp. Biol. XII, 139-163. (pdf, oorspronkelijk artikel)
2. Crick, F. (1970): Central Dogma of Molecular Biology. Nature 227, 561-563. PMID 4913914
3. Horace Freeland Juston: The Eighth Day of Creation: Makers of the Revolution in Biology (25th anniversary edition, 1996) ISBN=0-87969-477-7.
   "My mind was, that a dogma was an idea for which there was no reasonable evidence. You see?! And Crick gave a roar of delight. "I just didn't know what dogma meant. And I could just as well have called it the 'Central Hypothesis,' or — you know. Which is what I meant to say. Dogma was just a catch phrase."
4. B. J. McCarthy and J. J. Holland (15 september 1965). Denatured DNA as a Direct Template for in vitro Protein Synthesis. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States 54: 880-886.
5. T. Uzawa, A. Yamagishi, T. Oshima (9 april 2002). Polypeptide Synthesis Directed by DNA as a Messenger in Cell-Free Polypeptide Synthesis by Extreme Thermophiles, Thermus thermophilus HB27 and Sulfolobus tokodaii Strain 7. The Journal of Biochemistry 131: 849-853.