Centraal-Anatolische Koerden

Koerden in Centraal-Anatolië naar culturele achtergrond:

Met Centraal-Anatolische Koerden[1] (Koerdisch: Kurdên Anadoliya Navîn; Turks: Orta Anadolu Kürtleri of İç Anadolu Kürtleri[2]) worden etnische Koerden die in Turkse regio Centraal-Anatolië leven aangeduid. De Koerden wonen er al sinds de 12e eeuw, in provincies zoals: Aksaray, Ankara, Çankırı, Çorum, Eskişehir, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Konya, Nevşehir.[3][4] Mustafa Kemal Atatürk noemde hen de "Konya çöllerindeki Kürtler" (Koerden in de woestijnen van Konya) in een interview met Ahmet Emin (Yalman) van januari 1923.

Het exacte aantal Koerden in Centraal-Anatolië is onbekend en varieert tussen de 1,5 en 2 miljoen personen. Het grootste deel van de Centraal-Anatolische Koerden bestaat uit de "Tuz Gölü Kürtleri" (Koerden van de Tuz Gölü) die in het zuiden van de provincie Ankara, het noorden van de provincie Konya en verspreid over Aksaray wonen.

De Centraal-Anatolische Koerden zijn geen homogene bevolkingsgroep. De verschillende stammen spreken bijvoorbeeld het Kurmanji ('Noord-Koerdisch'), het Zazaki, het Şêxbizinî ('Zuid-Koerdisch') of - vooral onder de jongere generatie - het Turks als moedertaal, en ze zijn (van oudsher) soennitische moslims (sjafieten) of alevieten van religie.

Geschiedenis

De eerste Koerdische stam die in Centraal-Anatolië arriveerde, was de Modanlı-stam. Ze vestigden zich in 1184 in Haymana en verspreidden zich over Centraal-Anatolië, maar ook naar Constantinopel en Roemelië. Het eerste Centraal-Anatolische Koerdische dorp genaamd Kürtler (Koerden) werd gesticht in 1463 in Yabanâbâd (tegenwoordig Kızılcahamam-Çamlıdere te Ankara).[5]

De meeste soennitische Koerden in Centraal-Anatolië waren oorspronkelijk alevieten of Jezidi's, maar moesten vanwege eeuwenlange onderdrukking door het Ottomaanse Rijk afstand doen van hun geloof en zich bekeren tot de toenmalige staatsgodsdienst, de soennitische rechtsschool van het hanafisme. Tot op de dag van vandaag zijn de meeste Centraal-Anatolische Koerden hanafieten, terwijl een kleiner deel uit sjafieten bestaat. De Reşvan- en Canbeg-stammen in Centraal-Anatolië zijn bijvoorbeeld vooral soennitisch, maar in het oosten zijn ze daarentegen meestal aanhangers van het alevitisme.

Verspreiding

Een oudere vrouw in het dorp Kömüşini (Kulu (Konya))
Ömeranlı ('Omero'), een van de grotere Koerdische dorpen in Centraal-Anatolië

Provincie Ankara

In de provincie Ankara wonen de Centraal-Anatolische Koerden vooral in de districten Haymana (47 tot 53 dorpen), Polatlı (20 tot 21 dorpen), Bala (15 tot 19 dorpen) en Şereflikoçhisar (7 tot 9 dorpen). Daarnaast leven er vele Koerdische migranten uit plattelandsgebieden in Centraal-Anatolië, Zuidoost-Anatolië en Oost-Anatolië in diverse steden in deze provincie, waaronder Ankara zelf.

District Haymana

Het district Haymana telt 72 dorpen, waarvan 47 uitsluitend door Koerden bewoond zijn. Daarnaast zijn er vier gemengde dorpen. Er zijn negen Koerdische stammen aanwezig (Rişwan, Şexbizinî, Badilli, Terikıyani, Mikaili, Yambekli, Koyibanli, Seyfanli en Atinanli), maar de Şexbizinî is veruit de grootste stam.

Verspreiding van de Koerden in Haymana (Ankara)
Plaatsnaam Koerdische
naam
Stam Bevolking
(december 2020)
Alahacılı Oniska Şêxbizin 334
Altıpınar Şêxbizin 602
Ataköy Qaltax Şêxbizin 656
Balçıkhisar Bacihesar Şêxbizin 771
Bostanhüyük Bostanigî Şêxbizin 217
Bumsuz Şêxbizin 649
Büyükkonak
Çatak Çatax
Cihanşah Havura Şêxbizin 274
Demirözü Bazika Şêxbizin 382
Dereköy
Durupınar
Durutlar Şêxbizin 107
Eskikışla Larê
Evci Cingil
Evliyafakı Evliyafeqîr
Gedik Tolosman Şêxbizin 119
İncirli Şêxbizin 80
Karapınar (Haymana)
Kavak Qavax
Kerpiç Gunde Köse 779
Kirazoğlu Şêxbizin 232
Kutluhan Qutlicamî Şêxbizin 280
Küçükkonak Hespîro Şêxbizin 35
Küçükyağcı Palanciya Şêxbizin 59
Sazağası
Sinanlı Sînay / Şêxsînayî Şêxbizin 721
Sırçasaray Têrika Şêxbizin 185
Söğüttepe Harhor
Tabaklı Tabaxê Şêxbizin 129
Toyçayırı 206
Yaprakbayırı Kelatî 296
Yenice Sindiran Şêxbizin 2.127
Yergömü Yergom Şêxbizin 206
Yeşilköy Silenî Şêxbizin 349
Yukarısebil Şayli Şêxbizin 344
Yurtbeyli Şêxbizin 673

Kırşehir

De Koerden in provincie Kırşehir wonen vooral in de districten Boztepe (±30%) en Çiçekdağı/Çîçekdax (±10%).[6] Daarnaast zijn er ook enkele Koerdische dorpen in Kırşehir (centrum), Kaman en Akçakent.

Verspreiding van de Koerden in Kırşehir
Plaatsnaam Koerdische
naam
Stam[7] Bevolking
(december 2019)
Çiçekdağı Çîçek Bereketli 29
Yalnizağaç Zekera Şêxbilan 21
Pöhrenk Gedar Şêxbilan 94
Bahçepınar Torin Şêxbilan 60
Çanakpınar Ramiko 75
Mahmutlu Qişle Şêxbilan 74
Baraklı 35
Doğankaş Kunguş 57
Şahinoğlu 74
Konurkale Konir Oxçî 85
Acıköy Şorik Oxçî 35
Alahacılı Galikan Molikan 49
Çiçekdağı Çîçekdax 4.186[8]
Büyükkışla Terziyanlı Terziyan 21
Çamalak Xelîkan/Şêxbilan 14
Çiğdeli Cudikan 10
Üçkuyu Uçkî 12
Çevirme Xelîkan 14
Uzunpınar Sora Nasiran 14
Hüseyinli Sêfkan 59
Hatunoğlu
(Öksüzkale)
Haladîn/Xaladîno Sêvidî 207
Harmanaltı Şayîplî Sêvidî 27
Külhüyük Kulik Sêvidî 13
Boztepe 464[9]
Avanoğlu Oxçî 13
Akçakent 889
Taburoğlu 14
Hacibayram Pisiyan Pisiyan 19
Haciyusuf Deliyan Pisiyan 19
Hirfanlar Pisiyan 142
Ağapinar Axpinar Pisiyan 12
Ikizdere Pisiyan 7
Çadırlıkörmehmet Mîfikan 18
Kekilliali 15
Kaman Qaman 35.763[10]
Göllü Mîfikan 10
Körpınar Kanîya Kurik Mîfikan 14
Seyrekköy Hurmik Mîfikan 16
Tosunburnu Mala Bene Mîfikan 18
Yeşiloba Guri Mîfikan 17

Konya

De Koerden in de provincie Konya wonen vooral in de drie noordelijke districten, waaronder Cihanbeyli, Kulu en Yunak.

Kulu

Verspreiding van de Koerden in Kulu (Konya)
Plaatsnaam Koerdische
naam
Stam Bevolking
(december 2020)
Acıkuyu Birdalik Omeran 54
Altılar Omeran 63
Arşıncı Garmık Xalîkan 38
Beşkardeş Torina Omeran 87
Bozan Cudka Cudikan 59
Burunağıl Canbeg 15
Canımana Şêxbizin 99
Celep Sewikan Sefkan 16
Dipdede Şêxbizin 94
Güzelyayla Yayla Kute Sefkan 23
Hisarköy Hesar
Kırkpınar Celîka Celîkan 12
Karacadere Şêxbizin 59
Karacadağ Xelikan Xalîkan 17
Kırklar Bircê
Kömüşini 24
Ömeranlı Omera Omeran 45
Pazaröz Bazarûzê
Soğukkuyu Gundê Reşo Şêxbizin
Tavlıören Tawlî Omeran
Tuzyaka Cutkan/Cudikê Heramî Cûdikan 17
Uzunkuyu Birê Dêrêj
Yazıçayırı Mêhîna Canbeg
Yeşilyurt Celîka Celîkan
Zincirlikuyu Gundî Omê Sefikan