Albertus Jacobus Duymaer van Twist (1809-1887)

Albertus Jacobus Duymaer van Twist
Schilder: Herman Antonie de Bloeme, 1861
Schilder: Herman Antonie de Bloeme, 1861
Algemeen
Geboren Deventer, 20 februari 1809
Overleden Diepenveen, 3 december 1887
Partij moderaten/gematigd liberaal;
pragmatisch liberaal (vanaf 1849)
Religie Nederlands Hervormd
Titulatuur Mr.
Functies
1843–1851;
1858–1862 		Lid van de Tweede Kamer
1850–1851 Voorzitter van de Tweede Kamer
1851–1856 Gouverneur-generaal van Nederlands-Indië[1]
1865–1881 Lid van de Eerste Kamer
Portaal  Portaalicoon   Politiek

Albertus Jacobus Duymaer van Twist (Deventer, 20 februari 1809 – Diepenveen, 3 december 1887) was een Nederlands politicus en bestuurder.

Levensloop

Duymaer van Twist werd geboren te Deventer als zoon van de jurist Albertus Jacobus Duymaer van Twist (1775-1820), hoogleraar aan de Rijkshoogeschool Groningen, en Judith van Loghem. Hij vocht als student met de Leidse Vrijwillige Jagerscompagnie in de Tiendaagse veldtocht en werd advocaat. Later was hij als politicus en als verzoenende liberaal zeer invloedrijk. In het midden van de negentiende eeuw leidde hij de gematigde liberalen (moderaten) in de Tweede Kamer. Als Kamerlid hield hij goed doorwrochte redevoeringen. In 1850-1851 was hij Tweede Kamervoorzitter.

Van 1851 tot in 1856 was hij gouverneur-generaal in Nederlands-Indië. Daar onderzocht hij de werking van het cultuurstelsel. Hij ontwikkelde zich tot voorstander van de geleidelijke afschaffing ervan. Hij had meer oog voor de belangen van de Nederlandse kolonisten dan voor die van het vaderland en kwam daardoor steeds meer in botsing met de minister van koloniën Charles Ferdinand Pahud.[2] Vlak voor zijn vertrek kreeg hij te maken met klachten van de assistent-resident Eduard Douwes Dekker (later bekend als de schrijver Multatuli) over het optreden van de regent (inlandse hoofdman) van het district Lebak. Duymaer van Twist reageerde door Douwes Dekker over te plaatsen, die daarop ontslag nam. Hij weigerde Douwes Dekker nog te woord te staan en vertrok naar Nederland. Hierna keerde hij terug in het parlement, eerst vier jaar als afgevaardigde voor Amsterdam en daarna als senator voor Zuid-Holland. In laatstgenoemde functie speelde hij in 1875 een belangrijke rol bij een korte kabinetscrisis.

Hij overleed op 78-jarige leeftijd te Rande in de gemeente Diepenveen, waar hij voor zijn terugkeer uit Nederlands-Indië het buitenhuis Nieuw Rande had laten bouwen. "Over de ruggen van de Indische koelies", zo schreef Multatuli venijnig. Van Twist heeft nooit op Multatuli's weergave van de zaak-Lebak, zoals verwoord in de roman Max Havelaar, willen reageren.

Niet-aanvaarde politieke functies

  • Hij weigerde een ministers-portefeuille (onder andere van Financiën en Koloniën) in 1849 en 1868.
  • Hij weigerde in 1857 het ministerschap van Binnenlandse Zaken.
Groepsportret van A. J. Duymaer van Twist schakend met zijn (aanstaande) vrouw te midden van haar familie op Huize Westervoorde in Olst (Aleida Budde, 1837)
Voorganger:
Jan Karel van Goltstein 		Voorzitter van de Tweede Kamer
1850-1851 		Opvolger:
Willem Boreel van Hogelanden
Zie de categorie Albertus Jacob Duymaer van Twist van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.