Aladdin
(Filmposter op en.wikipedia.org)
Tagline	Wish granted!
Regie	Ron Clements John Musker
Producent	Ron Clements John Musker
Scenario	Ron Clements John Musker Ted Elliott Terry Rossio
Verhaal	Burny Mattinson Roger Allers Daan Jippes Kevin Harkey Sue Nicholas Francis Glebas Darrell Rooney Larry Leker James Fujii Kirk Hanson Kevin Lima Rebecca Rees David S. Smith Chris Sanders Brian Pimental Patrick A. Ventura
Gebaseerd op	Aladin en de wonderlamp van Duizend-en-een-nacht
Hoofdrollen	Scott Weinger Robin Williams Linda Larkin Jonathan Freeman Frank Welker Gilbert Gottfried Douglas Seale
Muziek	Alan Menken
Montage	Mark A. Hester H. Lee Peterson
Productiebedrijf	Walt Disney Pictures Walt Disney Feature Animation
Distributie	Buena Vista Pictures
Première	8 november 1992 (Los Angeles) 25 november 1993
Genre	animatie / musical
Speelduur	90 minuten
Taal	Engels
Land	Verenigde Staten
Budget	US$ 28 miljoen
Opbrengst	US$ 504 miljoen[1]
Vervolg	De Wraak van Jafar (1994)
Remake	Aladdin (2019)
Kijkwijzer
Officiële website
(en) IMDb-profiel
MovieMeter-profiel
(mul) TMDb-profiel
(en) AllMovie-profiel
Portaal    Film Disney

Aladdin is een Amerikaanse Disney-animatiefilm uit 1992 geregisseerd door Ron Clements en John Musker. Het is de 31e lange animatiefilm van Disney. Voor de oorspronkelijke Amerikaanse productie werden de stemmen van Scott Weinger, Robin Williams en Linda Larkin gebruikt.

Het script van de film is gebaseerd op het klassieke sprookje Aladin en de wonderlamp uit Duizend-en-een-nacht.

Jafar, de verraderlijke grootvizier van de sultan van Agrabah, heeft de Grot der Wonderen gevonden. In deze magische grot ligt een lamp verborgen die de vinder drie wensen kan laten doen en laten uitkomen. Echter zijn er wel een paar regels voor de wensen;

• Hij kan niemand verliefd laten worden op een ander.
• Hij kan niemand vermoorden.
• Hij kan niemand laten terugkeren uit de dood.

Gazeem, de man die door Jafar is ingehuurd om de lamp te gaan halen, blijkt echter niet degene te zijn die is uitverkoren om de grot in te mogen; alleen een “ruwe diamant” mag de grot betreden.

In Agrabah zelf probeert Aladdin, een jonge bedelaar, te overleven. Samen met het aapje Abu steelt hij brood.

Intussen bezoeken allerlei prinsen het koninklijk paleis om de jonge en mooie prinses Jasmine om haar hand te vragen, maar de prinses wijst iedereen af. Omdat Jasmine genoeg heeft van het leven in het paleis waar ze wordt gedwongen met iemand te trouwen besluit ze zich een tijdje in vermomming onder het gewone volk te mengen. Ze is zich er niet bewust van hoe het leven er buiten de paleismuren aan toe gaat. Ze komt in de problemen wanneer ze een jongetje een appel aanbiedt, maar de appel vervolgens niet kan betalen. Aladdin schiet haar te hulp en de twee worden verliefd op elkaar. Aladdin neemt Jasmine mee naar zijn onderkomen.

Jafar gebruikt zijn magie om te ontdekken wie wél de grot der wonderen mag betreden en ontdekt dat dit Aladdin is. Hij laat Aladdin arresteren. Jasmine onthult haar vermomming, zodat ook Aladdin erachter komt wie zij is. Omdat Jasmine als prinses echter onder de grootvizier staat, kan ze niets doen tegen Jafars bevel. Aladdin wordt afgevoerd naar de kerker. Later maakt Jafar Jasmine wijs dat Aladdin is onthoofd.

Jafar vermomt zich als een oude man en neemt Aladdin mee naar de Grot der Wonderen. Hij wil dat Aladdin in ruil voor goud en diamanten de Grot der Wonderen betreedt om voor hem de lamp te halen. De Grot der Wonderen blijkt vol rijkdommen te liggen. Aladdin en Abu mogen niets aanraken behalve de lamp. In de grot ontmoeten ze ook een vliegend tapijt. Aladdin vindt de lamp. Dan raakt Abu toch een van de andere schatten aan, waarop de grot vol lava stroomt. Dankzij het tapijt kunnen Aladdin en Abu ontkomen. Bij de uitgang van de grot neemt Jafar de lamp over en probeert Aladdin dan te doden. Dankzij Abu mislukt dit, maar Aladdin en Abu komen wel vast te zitten in de grot.

Wanneer Aladdin en Abu bijkomen, blijkt dat Abu de lamp aan Jafar heeft kunnen ontfutselen. Door over de lamp te wrijven, roept Aladdin de geest die in de lamp zat op. Geest – een vrolijk, druk en grappig personage – kan drie wensen laten vervullen. Aladdin zorgt er eerst voor dat ze uit de betoverde grot komen zonder hier zijn eerste wens voor te hoeven gebruiken. Daarna gebruikt hij zijn eerste wens om zichzelf te veranderen in een rijke prins genaamd Ali 'a Babwa, zodat hij kan trouwen met de prinses.

Net voordat Ali bij het paleis aankomt, probeert Jafar de sultan te hypnotiseren met zijn staf zodat Jasmine met hem zou gaan trouwen. Dit mislukt omdat Ali 'a Babwa net op tijd het paleis betreedt. Aanvankelijk denkt Jasmine dat Ali de zoveelste prins is, maar uiteindelijk doorziet ze zijn vermomming en herkent hem als Aladdin. Aladdin wordt opnieuw weer gevangengenomen door Jafar en van een klif afgegooid. Hij wordt gered door Geest, maar dat kost hem zijn tweede wens.

Jafar gaat terug naar het paleis en hypnotiseert de sultan opnieuw. Aladdin komt op tijd terug om Jafars staf te vernietigen en daarmee de hypnose te verbreken. De sultan beseft nu dat Jafar een verrader is en geeft zijn wachters bevel Jafar te arresteren, maar Jafar weet te ontsnappen. Vervolgens laat Jafar zijn papegaai Iago de lamp stelen. Geest is hierdoor gedwongen om drie wensen van zijn nieuwe meester in te willigen.

Jafar wenst zichzelf eerst tot de nieuwe sultan, en daarna tot een machtige tovenaar. Hij neemt de macht in het paleis over en stuurt Aladdin naar een besneeuwd landschap ergens op de Noordpool. Dankzij het vliegende tapijt keert Aladdin echter weer terug. Aladdin beseft dat hij Jafar niet in een tweegevecht kan verslaan en verzint een nieuwe list: hij vertelt Jafar dat Geest nog altijd machtiger is dan Jafar als niet-geest. Jafar wenst hierop zelf de machtigste geest ter wereld te worden, maar vergeet dat een geest altijd in een lamp moet wonen. Nauwelijks is hij veranderd of er verschijnt een zwarte lamp die Jafar en Iago naar binnen zuigt. Geest stuurt de twee booswichten naar de Grot der Wonderen, waar ze de komende 10.000 jaar gevangen zullen zitten.

Aladdin wordt door iedereen als redder onthaald. Hij krijgt nu toestemming om met de prinses te trouwen, ondanks dat hij geen prins is. Aladdin besluit zijn derde wens, die hij nu niet meer nodig heeft, te gebruiken om Geest vrij te wensen.

In 1988 kwam Howard Ashman met de suggestie voor de film. Samen met Alan Menken schreef hij een scenario en de bijbehorende muzieknummers. Hij leverde het scenario in 1991 af bij studiobaas Jeffrey Katzenberg, die het echter afkeurde. Na wat herschrijvingen van Clements, Musker en het duo Ted Elliott en Terry Rossio accepteerde hij het wel. Enkele veranderingen die in het scenario werden aangebracht waren o.a. dat Aladdins moeder eruit werd geschreven, Aladdins persoonlijkheid wat werd aangepast, de 3 vrienden van Aladdin (Babkak, Omar en Kassim) werden vervangen door het aapje Abu en Iago kreeg een meer komische rol. Door deze aanpassingen werden sommige van de nummers die Menken en Ashman schreven (Proud of Your Boy, High Adventure, You can count on me en Humiliate the Boy) onbruikbaar. Hierdoor moesten er nieuwe nummers geschreven worden. Ashman echter was te zwaar ziek en overleed aan de gevolgen van aids op 14 maart 1991. Tim Rice werd uiteindelijk bij de productie betrokken en schreef de laatste nummers voor de film (One Jump Ahead en A Whole New World).

Het ontwerp van de personages is gebaseerd op het werk van Al Hirschfeld. Production Designer Richard Vander Wende vond Hirschfelds tekenstijl heel toepasselijk in het Arabische thema van de film. Alleen het ontwerp van het personage Jafar week hiervan af. Supervising Animator Andreas Deja wilde namelijk dat het personage het tegenovergestelde was van alle andere personages in de film.

Aladdin zou oorspronkelijk in het verhaal 13 jaar oud zijn. Het ontwerp van het personage leek in het begin erg op Michael J. Fox. Tijdens de productie bleek al snel dat het oorspronkelijke ontwerp niet zou werken. Aladdin werd opnieuw ontworpen, met gezichtskenmerken van Tom Cruise en verschillende Calvin Klein-modellen.

Net als de meeste andere Disneyfilms bevat Aladdin een aantal muzikale nummers, waarvan een paar ook buiten de film om hits zijn geworden. De nummers zijn:

• "Arabian Nights"
• "One Jump Ahead"
• "Friend Like Me"
• "Prince Ali"
• "A Whole New World"

• De film won 2 Oscars (1993: beste muziek en beste nummer, voor A Whole New World)
• De film won 3 Golden Globes (1993: beste muziek, beste lied en beste stem (Robin Williams als Genie))

De film werd vervolgd door twee direct-naar-video films:

• De Wraak van Jafar (The Return of Jafar)
• Aladdin en de Dievenkoning (Aladdin and the King of Thieves)

Daarnaast verscheen er een 86 afleveringen tellende animatieserie over Aladdin.

In 2007 verscheen de film Disney Princess Enchanted Tales: Follow Your Dreams, die bestaat uit twee verhalen, waarvan een was gebaseerd op de personages uit Aladdin.

In 2011 werd de musical, gebaseerd op de animatiefilm, voor het eerst opgevoerd in Seattle. Sinds 2014 speelt de musical in het New Amsterdam Theatre op Broadway. In 2015 opende de musical in Japan en Duitsland.

In 2019 kwam er een live-action remake van de oorspronkelijke film uit.

In 1993 brachten Virgin Interactive en Disney Interactive Studios een computerspel uit gebaseerd op de film, Disney's Aladdin.

• De mysterieuze koopman die aan het begin van de film te zien is en vervolgens het hele verhaal vertelt, moet in werkelijkheid Genie zijn. Dit is te zien aan zijn sikje, zijn handen met maar vier vingers (enkel Genie en de koopman hebben vier vingers in de film) én zijn gedrag. Ook zijn de kleren van de koopman blauw met om zijn buik een rode band, hetzelfde zoals Genie eruitziet. Aanvankelijk zou dit aan het einde van de film onthuld worden, maar dit werd uiteindelijk geschrapt.
• De film bevat enkele referenties naar eerdere Disneyfilms. Wanneer de sultan met zijn houten speeltjes in de weer is, kan men zien dat de toren van houten diertjes op het Beest uit Belle en het Beest staat. Ook is Sebastiaan, de krab uit De Kleine Zeemeermin, even te zien in de film wanneer Geest hem tevoorschijn haalt uit een boek. Ten slotte verandert Geest zijn hoofd in dat van Pinokkio (uit de gelijknamige film) wanneer hij wil aantonen dat Aladdin aan het liegen is. Pinokkio keert ook nog een keer terug als pop tussen verschillende anderen, in een van de vertrekken van het paleis.
• Robin Williams improviseerde meer dan 16 uur bij elkaar voor zijn rol toen hij de stem van Geest insprak.
• Telkens wanneer Aladdin een leugen probeert te verkopen, plooit de veer van zijn tulband en valt voor zijn gezicht.
• De geest zou ook George Bush Senior en John Wayne hebben geïmiteerd, al hebben beide vertolkingen de film niet gehaald.
• Glen Keane, die de animatie van de film verzorgde, baseerde zich voor Aladdins broek op de broek die MC Hammer aanheeft in de clip van U Can't Touch This.^[2]

• (en)  Aladdin in de Internet Movie Database