L'iscrizione di Bitola è un'iscrizione medievale scritta su pietra in slavo ecclesiastico antico.
Fu rinvenuta nel 1956 nella città di Bitola (Repubblica di Macedonia) nel corso della demolizione di una vecchia moschea ottomana.
L'iscrizione è conservata presso l'Istituto e Museo del monumento epigrafico di Bitola con la descrizione "frammento marmoreo con lettere cirilliche di Ioan Vladislav del 1015/17"[1].
Il testo dell'iscrizione è in parte danneggiato.
Il testo, con alcune proposte di integrazione delle parti danneggiate fatte da Vladimir Moshin e Iordan Zaimov, è il seguente[14][15]:
«† Въ лѣто Ѕ ҃Ф ҃К ҃Г ҃ отъ створенїа мира обнови сѧ съ градь зидаемъ и дѣлаемъ Їѡаном самодрьжъцемъ блъгарьскомь и помощїѫ и молїтвамї прѣс ҃тыѧ влад ҃чицѧ нашеѧ Б ҃чѧ ї въз()стѫпенїе І ҃В ҃ i връховънюю ап ҃лъсъ же градь дѣлань бысть на ѹбѣжище и на сп҃сенѥ ї на жизнь бльгаромъ начѧть же бысть градь сь Битола м ҃ца окто ҃вра въ К ҃. Конъчѣ же сѧ м ҃ца ... исходѧща съ самодрьжъць быстъ бльгарїнь родомь ѹнѹкъ Николы же ї Риѱимиѧ благовѣрьнѹ сынь Арона Самоила же брата сѫща ц ҃рѣ самодрьжавьнаго гаже i разбїсте въ Щїпонѣ грьчьскѫ воїскѫ ц ҃рѣ Васїлїа кде же взѧто бы злато ... фоѧ съжев ... ц҃рь разбїенъ бы ц҃рѣмь Васїлїемь Ѕ ҃Ф ҃К ҃В ҃ г. лтѣ оть створенїѧ мира ... їѹ съп() лѣтѹ семѹ и сходѧщѹ»
«Nell'anno [1015/1016?] dalla creazione del mondo, questa fortezza, edificata e realizzata da Ivan, Zar di Bulgaria, fu rinnovata con l'aiuto e le preghiere di Nostra Santissima Signora e attraverso l'intercessione dei suoi dodici supremi Apostoli. La fortezza fu realizzata come rifugio e per la salvezza delle vite dei Bulgari. I lavori sulla fortezza di Bitola iniziarono il ventesimo giorno di ottobre e terminarono il [...]. Questo Zar era bulgaro per nascita, nipote dei pii Nikola e Ripsimia, figlio di Aaron, che era fratello di Samuil, Zar di Bulgaria, i due che affrontarono l'esercito greco dell'imperatore Basilio II a Stipone, dove l'oro fu preso [...] e a [...] questo Zar fu sconfitto dall'imperatore Basilio nel 6522 (1014 d.C.) dalla creazione del mondo a Klyutch e morì alla fine dell'estate.[16].»
Controversie
Nella Repubblica di Macedonia si nega ogni legame tra i Cometopuli e il Primo Impero bulgaro[17].
Per questo, l'importanza storica e politica dell'iscrizione fu la causa di un episodio controverso. Nel 2006, il consolato francese a Bitola sponsorizzò e preparò una guida turistica della città e stampò sulla sua pagina di copertina l'intero testo dell'iscrizione, con la didascalia bulgara chiaramente visibile su di essa.
Voci su di esso si diffusero prima della sua presentazione ufficiale e causarono confusione tra gli ufficiali della municipalità di Bitola. Il consolato francese fu informato, la stampa della nuova guida fu sospesa e la foto di copertina fu cambiata[18].
Note
^"Among the most significant findings of this period presented in the permanent exhibition is the epigraphic monument a marble slab with Cyrillic letters of Jovan Vladislav from 1015/17". Sito ufficiale del NI Institute and Museum di Bitola. Ultimo accesso 12 marzo 2016.
^Dimitar Bechev, Historical Dictionary of the Republic of Macedonia, Scarecrow Press, 2009, ISBN 0810855658, p. 195.
^Bŭlgarski ezik, Institut za bŭlgarski ezik (Bŭlgarska akademiia na naukite) 1981, p. 372.
^Срђан Пириватрић, Самуилова држава. Обим и карактер, Византолошки институт Српске академије науке и уметности, посебна издања књига 21, Београд, 1997, стр. 183.
^Мошин, Владимир. Битољска плоча из 1017. год. // Македонски jазик, ХVІІ, 1966, с. 51-61
^Заимов, Йордан. Битолският надпис на цар Иван Владислав, самодържец български. Епиграфско изследване, София 1970 For criticism of this reconstruction, see: Lunt, Horace G. (1972): [review of Zaimov]. Slavic Review 31: 499.
^La ricostruzione della scienziata macedone Ugrinova-Skalovska è molto simile alla ricostruzione compiuta dal russo/jugoslavo Moshin e dal bulgaro Zaimov. Угриновска-Скаловска, Радмила. Записи и летописи. Скопје 1975. pp. 43-44
(BG) Божилов, Иван. Битолски надпис на Иван Владислав // Кирило-методиевска енциклопедия, т. І, София, 1985, с. 196-198.
(BG) Бурмов, Александър. Новонамерен старобългарски надпис в НР Македония // сп. Пламък, 3, София, 1959, 10, с. 84-86.
(BG) Заимов, Йордан. Битолски надпис на Иван Владислав, старобългарски паметник от 1015-1016 // София, 1969.
(BG) Заимов, Йордан. Битолският надпис на цар Иван Владислав, самодържец български. Епиграфско изследване // София, 1970.
(RU) Заимов, Йордан. Битольская надпись болгарского самодержца Ивана Владислава, 1015-1016 // Вопросы языкознания, 28, Москва, 1969, 6, с. 123-133.
(MK) Мошин, Владимир. Битољска плоча из 1017. год. // Македонски jазик, ХVІІ, Скопjе, 1966, с. 51-61
(MK) Мошин, Владимир. Уште за битолската плоча од 1017 година // Историjа, 7, Скопjе, 1971, 2, с. 255-257
(SR) Томовић, Г. Морфологиjа ћирилских натписа на Балкану // Историjски институт, Посебна издања, 16, Скопjе, 1974, с. 33.
(SR) Џорђић, Петар. Историjа српске ћирилице // Београд, 1990, с. 451-468.
(EN) R. Mathiesen, The Importance of the Bitola Inscription for Cyrilic Paleography, The Slavic and East European Journal, 21, Bloomington, 1977, 1, pp. 1–2.
(MK) Угринова-Скаловска, Радмила. Записи и летописи // Скопjе, 1975, 43-44.
(EN) Horace Lunt, On dating Old Church Slavonic bible manuscripts, A. A. Barentsen, M. G. M. Tielemans, R. Sprenger (a cura di), South Slavic and Balkan linguistics, Rodopi, 1982, p. 230.