Prasasti Wurutunggal

Prasasti Wurutunggal bertarikh 807 S (885 M), diterbitkan oleh tokoh bernama Danacaryya Munindra, yang telah membeli tanah para rama di wilayah Wurutunggal, untuk dijadikan sima. Tahun deterbitkan prasasti ini adalah tahun pemerintahan Maharaja Dyah Tagwas dari Kerajaan Medang. Saat ini prasasti disimpan di Museum Radya Pustaka Sriwedari Surakarta[1].

Bentuk Fisik

1. lempeng tembaga ini mempunyai ukuran panjang 33,7 cm, lebar 12,8 cm, dan tebal 1 mm,

2. jumlah tulisan ada 13 baris;

3. bentuk huruf agak persegi empat; tulisan kecil-kecil;

4. tinggi huruf sekitar B mm dan lebar maksimum 7 mm;

5. pahatannya dangkal dan sudah aus,

6. nomor koleksi Museum Sriwedari: A.B04.

Transkripsi

1. namaéáiwaya II swasti saka warsatita 807 jyaistamasa dasami sukla. tunglai. wagai. wrhaspati. wara. tatkala dañáciryy a munindra

2. mamli sawah karamln i parhyartan watak wurutunggal ing kurunan naranni kang sawah, símá sanghyang padewa harán welyannya pirak kati 1 pa

3. sakpasak i ramanta pirak dharana 3 hana ta pañanak ramanta si hutang nira dha 7 anung milu pinaka pasakpasak muang wiwi 1 pada pira

4. k nia 4. pinda pirak wyaya kati 1 dha 10 ml 4 parannika pirak panahur hutang ning wanwa i parhyahan anung rama rikang kala patih sang parhyahan.

5. sang gola, parujar ning patih sang jawa. wahuta pu gesti. tan papi tungtung. kalang pu pahgil gusti lor pu gayat. gusti tnah pu warantung gusti kidul

6. pu srsti. winkas pu kalula. wariga si dharini. huler pu yogi. par ujar pu rsi. marhyang wetan pu guwindT. marhyang lor pu bhlma. Fama mara

7. ta patih matuha pu wadwi. pu wiryan. pu dawak pu gata pu nakha. pu kekal pu mandi pu suta. pu wuruntung. pu palwak pu dyan pu andalan pu sabwal. pu

8. bisir. pu tman pu wray pu dalung, punta kudu. punta kes. punta Srañan. pu cuhul. pu kes. pu wajil. pu sañgan. pu kamala. pu suku

9. pu angada, pu pli. pu dhanada. pu tangtang. pu gaccha. pu gadhi. pu magha, pu gusay. pu sambok. nahán sira rima umehhakan nikang sawah Sirna dana-

10. ciryya munindra. huwus suddha pariiuddha. tatra saksi, bhagawan-ta puccha. punta kamala. punta sudha. punta cwat sahke katahgaran rake pras punta

11. koti sang iiwa'iiddha. siwahga sudar. sahke pakubang. sang parujar i kayuwani. sang hadyan agasti. sang widyadewa. wanwa f kawahyan. dapunta

12. bhasa. punta dhanya. sang diting. pu lina. sahke kasugihan. dahacaryya gandhara sahke wanwa galuh, sang ratna wanwa i wurutunggal'. likhita sang jyo

13. Tih satetisus.


Alih Aksara

1. Atas nama dewa Siwa. Selamat, tahun Saka 807 telah berjalan, bulan Jyaista tanggal 10 bagian bulan terang, tunglai hari ke 1 dari pekan siklus 6 hari), wagai (hari ke 3 dari pekan siklus B hari), Wrhaspati (hari Kamis). Itulah saatnya ketika Dahacaryya Munindra

2. membeli sawah (milik) para rarna di Parhyahan wilayah Wurutuhggal. Sawah itu ada di (dukuh?) Kuruhan. (la) dijadikan sirna bagi sanghyang di Dewaharan. Harga pembeliannya ialah perak 1 kap (nama ukuran berat, kira-kira = 0,61761 kg.).

3. Hadiah bagi ramanta (semacam ketua desaZurusan agraria) sebesar perak 3 difarana (ukuran berat, kira-kira = 0,038601 kg. tiap 1 dharana). Adalah anak ramanta yang mempunyai hutang sebanyak 7 dharana dan ikut (mengikuti upacara) diberi hadiah wiwi \,pada 2, perak

4. 4 masa (1 masa = 0,002414 kg). Jumlah perak untuk biaya ini ialah 1 kap Wdffarana dan 4 masa. Perak ini dimaksudkan untuk membayar hutang warga desa Parhyahan. Adapun rama yang saat itu menjadi patih parhyahan (tempat bangunan suci) ialah

5. Sang Gola, jurubicara patih ialah Sang Jawa, yang menjadi wahuta (nama jabatan) ialah Pu Gesti, tak ada pitungtung (orang tua sebagai cikal bakal), yang menjadi kalang ialah Pu Pahgil, sebagai gusti lor (nama jabatan) ialah Pu Gayat, gusti tengah ialah Pu Warantung, gusti kidul

6. ialah Ou Srsti, sebagai winkas ialah Pu Kalula, sebagai wariga (juru nujum) ialah Si DharinT, huler (mantri pengairan) ialah Pu Yogi, juru bicara ialah Pu Rsi. marhyang wetan (pendeta yang berdiam di timur) ialah Pu Guwindi, marhyang lor (utara) ialah Pu BhTma, sebagai rama

7. marata patih matuha (asisten patih) ialah Pu Wadawa, Pu Wiryan, Pu Dawak, Pus Gata. Pu Nakha, Pu Kekal. Pu Mandi, Pu Suta, Pu Wuruntung, Pu Palwak, Pu Dyan, Pu Andalan, Pu Sabwal, Pu

8. Bisir, Pu Tman, Pu Wray, Pu Dalung, Punta Kudu, Punta Kes, Punta Srahan, Pu Cuhul, Pu Kes, Pu Wajil, Pu Sahgan, Pu Kumala, Pu Suku

9. Pu Ahgada, Pu PM, Pu Dhanada, Pu Tangtang, Pu Gaccha, Pu GadhT, Pu Magha, Pu Gusay dan Pu Sambok. Adapun yang menyerahkan sawah siima itu ialah Dahacaryya.

10. Munindra. Sudah selesailah dengan sempurna. Yang menjadi saksi ialah bhagawanta Puccha, punta Kumala, punta Sudha, puntha Cwat; (saksi) dari Katahgaran ialah rakepras punta

11. Koti, Sang Siwasiddha, Siwahga dan Sudar; dari Pakubang ialah sang parujar (jurubicara) dari Kayuwani, sang Hadyan Agasti san sang Widyadewa, penduduk warga dari Kawanyan; dapunta

12. Bhasa, puntha Dhanya, sang Diting dan Pu Lina, dari Kasugihan; Dahacaryya. Gandhara, dari desa Galuh; sang Ratna, dari desa Wurutuhgal. Penulisanya ialah sang Jyo

13. tih satetisus (nama gelar ucapan mantra).

Referensi

  1. ^ Machi, Suhadi (1986). Berita penelitian arkeologi: Laporan penelitian Jawa Tengah No.37. Jakarta: Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. hlm. 28–31.