Helperus Ritzema van Lier

Helperus Ritzema van Lier
Silhouet van H. R. van Lier
Silhouet van H. R. van Lier
Algemene informatie
Volledige naam Helperus Ritzema van Lier
Geboren 4 november 1764
Overleden 21 maart 1793
Land Vlag van Nederland Nederland
Vlag van Zuid-Afrika Zuid-Afrika
Werk
Genre theologie, luchtvaart
Dbnl-profiel
Portaal  Portaalicoon   Literatuur

Helperus Ritzema[1] van Lier, naamsvariant: Helperich, Ritsema (Assen, 4 november 1764 - Kaapstad, 21 maart 1793), was een Nederlands schrijver en predikant die voornamelijk in Zuid-Afrika werkzaam was.

Helperus Ritzema van Lier, zoon van Mr. Johannes van Lier, en Rolina Johanna Hofstede, huwde op 7 januari 1787 Maria Johanna van der Riet. Het huwelijk bracht vier kinderen voort waarvan slechts twee zonen overleefden. Zij zouden na de dood van hun vader terugkeren naar Nederland en door Helperus' oudere broer Petrus worden opgevoed.

Moeder Rolina Johanna had een broer die predikant te Rotterdam was, haar vader was predikant te Groningen.

Van Lier raakte op 27-jarige leeftijd besmet met tuberculose en overleed twee jaar later. Hij kreeg een bescheiden praalgraf bij de Groote Kerk in Kaapstad.

Luchtvaart

Van Lier maakte naam met een van de eerste Nederlandse boeken over de luchtvaart, de Verhandeling over het algemeen en bijzonder gebruik der aërostatische machines, en de verschijnselen, die dezelve kunnen opleveren uit 1784.[2] Het is een uiteenzetting van de werking en de voor- en nadelen van de luchtballon. Van Lier beschouwde namelijk de luchtballon als het enige middel, waardoor de mens zich in de lucht zou kunnen verheffen, daar in zijn tijd alle andere middelen tekortschoten. Hij zag in de luchtballon dan ook een embleem van Verlichting en vooruitgang.[3] In het boek, waarin hij de gevaren en nuttigheden van het reizen met een luchtballon uiteenzet, spreekt hij tegen dat het gebruik om godsdienstige redenen ongeoorloofd zou zijn.

In dit boek is als bijlage een verslag van de proefneming met een luchtballon door Jan Modderman en Gerrit van Olst gegeven. Laatstgenoemden lieten op 22 maart 1784 met succes voor het eerst in Nederland een luchtballon met daaraan een vogel in een vogelkooitje op.

Bibliografie

  • Dissertatio in qua disqueritur qualem necessitatem voluntali creaturarum intelligentium fatum morale divinaque praescientia adferat, proefschrift 1782
  • Verhandeling over het algemeen en bijzonder gebruik der aërostatische machines, en de verschijnselen, die dezelve kunnen opleveren, 1784[2]
  • Verhandeling ter aanwijzing van 's menschen oorspronkelijke verplichting en den aard der gehoorzaamheid, die Gods wet vordert, in Werken ter verd. v.d. Christ. Godsd. , 1790-91
  • Opgave der beste middelen om den gemeenen man het belang van den Godsdienst te doen gevoelen en hem ter verkrijging van rechtmatige begrippen omtrent dezelve bevorderlijk te zijn, 1792
  • Verzameling van eenvoudige leerredenen aan de gemeente van de hoofdplaats van Cabo de Goede Hoop ter gedachtenis toegewijd door haar medeleeraar Helperus van Lier, Bundel preken 1792, heruitgegeven in 1796 en 1802
  • Nagelaten leerredenen, 1863

Samen met John Newton:

  • The power of grace illustrated / Die krag van genade, 1792

Verwijzingen

Bronnen

  • M. Carter, Geschiedenis der Nederduitsch Hervormde kerk in Zuid Afrika pp. 29-33;
  • (en) C.C. De Villiers & C. Pama, Genealogies of Old South African Families
  • (en) Du Plessis, A history of Christian mission in South Africa pp. 61-64;
  • (af) T.N. Hanekom Helperus Ritzema van Lier. Die Lewensbeeld van `n Kaapse Predikant uit die 18de eeu
  • (af) T.N Hanekom, Helperus Ritzema van Lier. Kaapstad. N.G. Kerk-Uitgewers,1959.
  • (en) T.N Hanekom, Helperus Ritzema van Lier. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Vol. 11. 1975.
  • (af) K. Schoeman, Dogter van Sion. Machtelt Smit en die 18de- eeuse samelewing aan die Kaap 1749 – 1799. Kaapstad. Human en Rousseau. 1997.
  • (af) K. Schoeman, Die Bosmans van Drakenstein 1705 – 1842. Pretoria. Protea Boekhuis 2010.
  • Spoelstra, Bouwstoffen voor de geschiedenis der Nederduitsch-Gereformeerde kerken in Zuid-Afrika
  • R Schmidt. Ds. dr. Helperus Ritzema van Lier

Voetnoten

  1. ↑ Alhoewel Ritzema of Ritsema in feite een patroniem is, afgeleid van Ritse, is het hier geen familienaam, zoals in sommige bronnen wordt gesuggereerd.
  2. ↑ a b Helperus Ritzema van Lier, "Verhandeling over het algemeen en bijzonder gebruik der aërostatische machines, en de verschijnselen, die dezelve kunnen opleveren" (pdf), 1784. Gearchiveerd op 25 juli 2023.
  3. ↑ DBNL, Dirk Kuipers respectievelijk Peter Altena, "Geen stervling deed ooit zulk een' smak’ en ‘De Historie en het Einde der Luchtbollen (1786)’". Gearchiveerd op 4 juni 2023.